Fakty z życia, śmierć i kult św. Macieja Apostoła

Święty Maciej był apostołem „numer 13”. Wybrano go do grona dwunastu bezpośrednio po Wniebowstąpieniu Jezusa. O pochodzeniu, wieku młodzieńczym oraz poszczególnych pracach Apostolskich Macieja nie ma pewnych wiadomości. Zastąpił on Judasza Iskariotę. O życiu św. Macieja Apostoła nie wiemy prawie nic. Poza opisem powołania nie ma o nim pewnych informacji. Według Euzebiusza z Cezarei, św. Maciej był jednym z 72 uczniów Pana Jezusa, podążał za nim i uczestniczył w jego cudach. Był pochodzenia żydowskiego, jak na to wskazuje pochodzenie wszystkich Apostołów, a także uczniów Chrystusa. Także hebrajskie imię teoforyczne Mattatyah (greckie Theodoros lub łacińskie Adeodatus – dar Jahwe) wskazuje na pochodzenie żydowskie Apostoła. Tradycja mówi, że zmarł męczeńską śmiercią w Jerozolimie w 80 r. Najpierw był kamienowany, a następnie zabity toporem lub halabardą. Według innej tradycji został ukrzyżowany. Ponieważ istnieją różne tradycje dotyczące męczeństwa świętego, w ikonografii przedstawia się go jako starca odzianego w tunikę lub płaszcz. Często w jego pobliżu malowane są symbole męki. Najczęściej jest to siekiera (zwłaszcza w obrazach i rzeźbach niemieckich) albo włócznia lub halabarda (dominuje na wizerunkach włoskich). Pojawia się również miecz, kamień lub krzyż.

O pracy apostolskiej św. Macieja nie możemy wiele powiedzieć, chociaż o tym w starożytności chrześcijańskiej wiele krążyło legend. Według nich miał on głosić najpierw Ewangelię w Judei, potem w Etiopii, wreszcie w Kolchidzie, a więc w rubieżach Słowian. Miał jednak ponieść śmierć męczeńską w Jerozolimie, ukamienowany jako wróg narodu żydowskiego i jego zdrajca. Według podań św. Maciej w okresie swojej działalności apostolskiej nawrócił wielu niewiernych i czynił także cuda, przez co Żydzi go nienawidzili, a wreszcie jako bluźniercę postawili przed arcykapłanem Ananiaszem. Podczas spotkania św. Macieja z arcykapłanem, Ananiasz począł bluźnić Chrystusowi, a w końcu zawezwał Macieja, aby ten swą naukę odwołał. Maciej miał mu jednak odpowiedzieć: Wy mi bluźnierstwo zarzucacie, a ja szczycę się tem, że jestem chrześcijaninem! Wierzę, że Jezus Nazareński, któregoście umęczyli, jest prawdziwym Synem Bożym, równie wieczny i wspaniały, jak Ojciec; to wyznaję sercem i ustami aż do zgonu mego!, na to odpowiedział mu Ananiasz: Zbluźnił Bogu, ukamienujcie go!. Kiedy następnie Maciej ukamienowany leżał na ziemi, przyskoczył do niego rzymski żołnierz i uciął mu głowę toporem, na znak, że Żydzi jako poddani nie mają prawa karać śmiercią.

Natomiast Klemens Aleksandryjski (+ 215), najbliższy czasu św. Macieja, wyraża opinię, że św. Maciej zmarł śmiercią naturalną ok. roku 50. Wśród pism apokryficznych o św. Macieju zachowały się jedynie fragmenty tak zwanej Ewangelii św. Macieja oraz fragmenty Dziejów św. Macieja. Oba pisma powstały w wieku III i mają wyraźnie zabarwienie gnostyckie. Po prostu imieniem Apostoła chcieli posłużyć się jako szyldem heretycy, aby swoim błędom dać większą powagę i pozory prawdy.

Według podania Klemensa z Aleksandrii, Maciej Apostoł w swoich naukach kładł szczególny nacisk na umartwianie ciała i panowanie nad zmysłowymi żądzami, a do życia zakonnego i kościelnego wprowadził ascezę, którą następnie rozwijał.

Z rzeczy doczesnych można wprawdzie korzystać, ale nie trzeba do nich serca przywiązywać; trzeba walczyć z ciałem i odejmować mu wszystko, co do niepożądanych zmysłowości wiedzie; trzeba mianowicie dążyć do tego, aby dusza rosła i wzmacniała się przez wiarę i poznanie prawdy. Relikwie św. Macieja miała odnaleźć według podania św. Helena, cesarzowa, matka Konstantyna Wielkiego. W czasach późniejszych miano je rozdzielić po kościołach. Tak więc wskazuje się, że są one obecnie w Rzymie w bazylice Matki Bożej Większej, w Trewirze w Niemczech i w kościele Św. Justyny w Padwie. W Trewirze kult św. Macieja był kiedyś bardzo rozwinięty. Św. Maciej jest patronem Hanoweru oraz m. in. budowniczych, kowali, cieśli, cukierników i rzeźników. Wzywają go niepłodne małżeństwa oraz chłopcy rozpoczynający szkołę.

Marek Rybak

Skip to content