Czym jest osobowość prawna, jakie nadaje przywileje i jakie nakłada obowiązki i czy w ogóle potrzebna jest stowarzyszeniu katolików świeckich? Przecież we wspólnocie Kościoła działają owocnie różne grupy, które takiej osobowości nie posiadają. Z takimi pytaniami spotykałem się często podczas spotkań w parafiach. Inni znów ze zniecierpliwieniem pytali, kiedy wreszcie osobowość prawna zostanie nadana. Oczywiście nadanie osobowości prawnej nie działa jak przysłowiowa "czarodziejska różdżka" za dotknięciem której w parafiach powstaną aktywne zespoły katolików świeckich. Warto przypomnieć, że od powołania Zespołu Inicjatywnego przez ks. abp. W. Ziółka (16 października 1996 r.) do chwili otrzymania osobowości prawnej upłynęło blisko półtora roku.
Ten czas był wypełniony wytrwałą pracą świeckich i kapłanów, którzy budowali od podstaw struktury Akcji Katolickiej w parafiach. Od podstaw i, dodajmy, metodą prób i błędów, ponieważ jedynym drogowskazem był ogólnopolski Statut Stowarzyszenia, publikacje książkowe i prasowe oraz skromne doświadczenia innych diecezji.
Wymogiem otrzymania osobowości prawnej, stawianym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, był Statut opracowany na potrzeby Stowarzyszenia w Archidiecezji Łódzkiej. To zadanie Archidiecezjalny Zespół Inicjatywny wykonał szybko i sprawnie, choć Statut, zatwierdzony na okres trzech lat jako eksperymentalny, nie jest doskonały i wymaga poprawek, które podyktuje dalszy rozwój działalności Stowarzyszenia. Wymóg formalny był zatem spełniony. Ale przecież trudno występować o osobowość prawną dla organizacji, która nie posiada członków.
Zespoły Akcji Katolickiej w parafiach powstały dzięki zaangażowaniu i współpracy kapłanów i świeckich. Ojciec Święty zachęca nas do zaangażowania się w życie Kościoła, wskazując jako jedną z jego form Akcję Katolicką. W liście do Episkopatu Polski, ogłoszonym 8 czerwca 1997 r. na zakończenie pielgrzymki do Ojczyzny Ojciec święty napisał: "Spośród konkretnych problemów i zadań chciałbym zwrócić uwagę na potrzebę podjęcia przez katolików świeckich właściwej im odpowiedzialności w Kościele. Dotyczy to tych sfer życia, w których świeccy powinni we własnym imieniu, ale jako wierni członkowie Kościoła, rozwijać myśl polityczną, życie gospodarcze i kulturalne, zgodnie z zasadami Ewangelii. Niewątpliwie należy im w tym pomagać, ale też nie trzeba wyręczać".
To ostatnie zdanie jest streszczeniem zasady pomocniczości, która dotyczy także wspólnoty kościelnej i wyznacza wzajemne współdziałanie duchownych i świeckich. Duszpasterze mają świeckim pomagać. Wyrazem tej pomocy jest troska o duchową i intelektualną formację laikatu, o tworzenie warunków umożliwiających tę formację i podejmowanie odpowiedzialności za Kościół. Tylko mówienie o odpowiedzialności świeckich to zbyt mało. "Nie trzeba wyręczać", ponieważ świeccy mają prawo podejmować inicjatywy i rozwijać różne formy działalności.
Na koniec kilka myśli o osobowości prawnej. Ten przywilej sprawia, że Akcja Katolicka Archidiecezji Łódzkiej jest stowarzyszeniem oficjalnie uznawanym także przez władze państwowe i ma prawo prowadzić przewidzianą Statutem działalność (por. art.10), kierując się prawem kanonicznym oraz obowiązującym w Polsce prawem o stowarzyszeniach. To prawo obejmuje całe Stowarzyszenie oraz jego poszczególne jednostki - Parafialne Oddziały Akcji Katolickiej.
Ks. Marek Stępniak
Asystent Kościelny Akcji Katolickiej Archidiecezji Łódzkiej
Dekret Konferencji Episkopatu Polski powołujący Akcję Katolicką w Polsce
KONFERENCJA EPISKOPATU POLSKI
Skwer Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 6
01-015 Warszawa, skr. Pocz. 28
tel. (22)389251; fax. (22)38-09-67
Warszawa, dnia 2 maja 1995 r.
D E K R E T
Z upoważnienia 275 Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski obradującej w Warszawie w dniach 16-18 marca 1995 r., powołuję Akcję Katolicką w Polsce z siedzibą w Warszawie (ul. Dziekania 1) jako publiczne stowarzyszenie katolików świeckich (por. kan. 312 § 1, 2° Kodeksu Prawa kanonicznego oraz art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP (Dz. U. Nr 29, poz. 154, z późn. zm.).
Akcja Katolicka w Polsce, wypełniając zadania wynikające z powołania świeckich do współodpowiedzialności za budowanie Ciała Chrystusowego (por. kan. 208 KPK), będzie się kierować Statutem zatwierdzonym przez Konferencję Plenarną Episkopatu Polski.
(-) +Józef Kardynał Glemp (-) Bp Tadeusz Pieronek
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Sekretarz Generalny
Prymas Polski Konferencji Episkopatu Polski