Akcja Katolicka jest stowarzyszeniem powołanym przez papieża Piusa XI w roku 1928. Choć jako nazwa pojawia się już wcześniej w motu proprio Piusa X z roku 1903. Ten sam papież określił charyzmat stowarzyszenia i zasady organizacyjne. Jednak formalnie do życia powołał Akcję Katolicką Pius XI przedstawiając główne założenia stowarzyszenia w encyklice ,,Ubi arcano” w roku 1922. Ten sam papież w encyklice ,,Divini Redemptoris” wyznaczył jej zadania na rzecz budowania państwa sprawiedliwości społecznej opartej na nauczaniu Kościoła. Od tego czasu Akcja Katolicka rozwijała się jako stowarzyszenie katolików świeckich w oparciu o struktury Kościoła i w ścisłej współpracy z hierarchią kościelną.
Akcja Katolicka w II Rzeczypospolitej
W Polsce przedwojennej stowarzyszenie zawiązało się w roku 1930. Była to organizacja centralistyczna, opierająca się na jednolitym dla całego kraju statucie. W ciągu niespełna 10 lat swej działalności stała się silnym ruchem skupiającym zarówno elity inteligencji katolickiej, jak i licznych przedstawicieli środowisk rzemieślniczych i chłopskich. Tuż przed wybuchem II wojny Akcja Katolicka liczyła około 750 tys. członków, a samo stowarzyszenie zajęło znaczące miejsce w życiu społecznym ówczesnej Polski.. W budowaniu struktur przyjęto model włoski stowarzyszenia oparty na czterech stanach: mężczyźni, kobiety, młodzież męska, młodzież żeńska. Stowarzyszenie wydawało własne czasopismo pod nazwą ,,Ruch Katolicki”. Patronem Akcji Katolickiej w Polsce wybrany został św. Wojciech, jako święto patronalne wyznaczono uroczystość Chrystusa Króla.
Akcja Katolicka po roku 1993
Pierwsze struktury nowego stowarzyszenia zaczęły powstawać w trzy lata po historycznym spotkaniu polskich biskupów z Janem Pawłem II. W roku 1996 w całej Polsce, z różną intensywnością zaczęły powstawać diecezjalne instytuty i parafialne oddziały Akcji Katolickiej. Ukoronowaniem podjętych działań były wybory statutowych władz krajowych stowarzyszenia przeprowadzone w Częstochowie podczas spotkania delegatów instytutów diecezjalnych w dniach 20-21 listopada 1998 roku, w wigilię święta Chrystusa Króla Wszechświata. Delegaci wybrali dziewięcioosobowy zarząd oraz trzech kandydatów na prezesa stowarzyszenia. Po tygodniu prymas Polski, kardynał Józef Glemp, desygnował do tej funkcji panią Halinę Szydełko z diecezji rzeszowskiej.
W ten sposób, zgodnie z życzeniem ks. bpa Piotra Jareckiego, Krajowego Asystenta Kościelnego Akcji Katolickiej, pod którego duszpasterską opieką stowarzyszenie kształtowało swoją osobowość od czasu reaktywowania, ,,świeccy przejęli ciężar obowiązków związanych z organizowaniem i działalnością stowarzyszenia”.
KIERUNKI DZIAŁANIA AKCJI KATOLICKIEJ W POLSCE
Akcja Katolicka jest strukturą religijną i poprzez ten fakt jej zasadniczym celem jest formacja duchowa, moralna, a także kulturalna. Ważnym zadaniem dla jej członków jest świadome uczestnictwo we wszystkich sferach życia publicznego i realizacja społecznego wymiaru wiary i społecznego obywatelstwa Kościoła. W ten sposób Akcja Katolicka pełni misję apostolską w ścisłym związku z hierarchią Kościoła. Zadaniem członków stowarzyszenia jest oddziaływanie na bliskie im środowiska, zwłaszcza związane z miejscem pracy, dokąd nie zawsze mogą dotrzeć kapłani. Jest to praca ewangelizacyjna i formacyjna prowadzona wśród własnych członków, jak i w najbliższym otoczeniu. Celem jest dążenie do najpełniejszego poznania ewangelicznych prawd wiary, ich rozumienia i realizowania w codziennym życiu. Tym celem jest również stworzenie nowego sposobu myślenia dojrzałego.
KSZTAŁTOWANIE CHRZEŚCIJAŃSKIEGO SUMIENIA
- Codzienna lektura pisma Świętego.
- Wyznaczenie jednej, niedzielnej Mszy Świętej dla Akcji Katolickiej oraz pełne sakramentalne uczestnictwo wszystkich członków AK.
- Ożywienie liturgii poprzez utworzenie zespołów liturgicznych i muzycznych.
- Ożywienie modlitwy i kontemplacji np. poprzez upowszechnienie modlitwy brewiarzowej świeckich.
- Pogłębienie znajomości nauki społecznej Kościoła poprzez systematyczną lekturę dokumentów Kościoła.
- Organizowanie stałych spotkań formacyjnych.
- Organizowanie katechizacji dorosłych.
- Organizowanie dni skupienia i rekolekcji dla członków Akcji Katolickiej.
- Zaproponowanie lokalnych pielgrzymek Akcji Katolickiej do sanktuariów znajdujących się na terenie diecezji.
TROSKA O RODZINĘ I WYCHOWANIE
- Organizowanie spotkań rodziców z terenu parafii z psychologami, wychowawcami, katechetami oraz innymi kompetentnymi osobami, uświadamiających współczesne zagrożenia z jakimi spotykają się dzieci i młodzież.
- Uświadamianie rodzicom ich prawa do decydowania w sprawach nauczania i wychowania ich dzieci.
- Współpraca ze szkoła oraz czuwanie nad kierunkiem i poziomem nauczania poprzez uczestnictwo w Radach Szkoły.
- Organizowanie spotkań formacyjnych dla nauczycieli i wychowawców.
- Tworzenie internatów oraz szkół katolickich.
- Ochrona dzieci i młodzieży przed zepsuciem i deprawacją poprzez skupienie jej wokół parafii, organizując świetlice, kawiarnie, ośrodki kultury, kółka zainteresowań, rozgrywki sportowe, rajdy, wycieczki, ogniska, letni wypoczynek.
- Utworzenie Poradni Życia Rodzinnego.
ODNOWA MORALNA SPOŁECZEŃSTWA
- Przeciwdziałanie alkoholizmowi poprzez zainicjowanie parafialnej grupy AA oraz Apostolatu Trzeźwości.
- Organizowanie poradnictwa dla osób uzależnionych od narkotyków.
- Propagowanie trzeźwego stylu życia poprzez organizowanie uroczystości, zabaw i festynów bezalkoholowych.
- Zachęcanie do podejmowania zobowiązań abstynencji.
- Obrona życia poprzez prowadzenie Duchowej Adopcji Dziecka Poczętego.
- Założenie księgi darów duchowych.
TROSKA O SZERZENIE MIŁOSIERDZIA CHRZEŚCIJAŃSKIEGO
- Organizowanie i animacja dzieł charytatywnych.
- Koordynacja działań na rzecz ubogich rodzin w parafiach, wspólnie ze Stowarzyszeniem Rodzin Katolickich
i Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej. - Otoczenie opieką Parafialnego Oddziału AK przynajmniej jednej rodziny.
- Tworzenie domów samotnej matki.
- Organizowanie pomocy materialnej dla młodzieży uczącej się poprzez fundowanie stypendiów.
ZAANGAŻOWANIE W ŻYCIE SPOŁECZNE I POLITYCZNE
- Zintegrowanie społeczności parafialnej poprzez podejmowanie wspólnych przedsięwzięć z radami osiedla, radami gminy i innymi organizacjami działającymi na terenie parafii.
- Organizowanie spotkań formacyjnych i rekolekcji dla samorządowców.
- Organizowanie spotkań członków AK na szczeblu diecezjalnym z parlamentarzystami i samorządowcami.
- Zorganizowanie punktów poradnictwa prawnego, medycznego, pedagogicznego, rachunkowego i innych.
- Uruchomienie telefonu zaufania.
- Prowadzenie pośrednictwa pracy.
PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
- Prowadzenie sklepów parafialnych.
- Zakładanie spółek prawa handlowego.
- Zakładanie fundacji.
PODJĘCIE DZIAŁAŃ W SFERZE KULTURY
- Podjęcie starań o utworzenie bibliotek i czytelni parafialnych.
- Tworzenie na terenie parafii wideoteki oraz wypożyczalni kaset video.
- Organizowanie klubów parafialnych.
- Rozbudzanie uczuć patriotycznych poprzez organizowanie obchodów świąt narodowych wykorzystując formy teatralne i muzyczne.
- Krzewienie tradycji i obyczajów ludowych poprzez organizowanie imprez kulturalnych oraz wycieczek mających na celu poznawanie społeczności lokalnych, ich historii, ważnych postaci związanych z tym terenem oraz pomników kultury.
- Uroczyste obchody odpustów parafialnych.
POZYSKANIE ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU DLA DZIEŁA EWANGELIZACJI .
- Współpraca ze świeckimi środkami masowego przekazu.
- Tworzenie własnych wydawnictw, biuletynów Akcji Katolickiej oraz audycji radiowych.
- Współdziałanie w zakresie kolportażu prasy i książek katolickich np. poprzez tworzenie stałych punktów kolportażu.
- Wykorzystanie dla dzieła Ewangelizacji tablic reklamowych.